صنعت خودروهای سنگین یکی از پایه‌های اصلی حمل‌ونقل و زنجیره تأمین در اروپاست. این صنعت نه‌تنها نقش مهمی در جابه‌جایی کالا و مسافر دارد، بلکه وضعیت آن می‌تواند نشانه‌ای از سلامت و تحرک اقتصاد صنعتی اروپا باشد. با این حال، گزارش‌های تازه‌ای از سوی انجمن خودروسازان اروپا (ACEA) و دیگر نهادهای آماری منتشر شده است. که تصویری نگران‌کننده از وضعیت تولید، فروش و صادرات این خودروها نشان می‌دهد. در ادامه، به بحران تولید کامیون در اروپا و چالش‌های موجود در مسیر تولید نگاهی خواهیم داشت.
آمار کاهش تولید و ثبت‌نام کامیون‌ها در اتحادیه اروپا
براساس آخرین آمار منتشرشده، ثبت‌نام کامیون‌های جدید در اتحادیه اروپا در سال ۲۰۲۴ با کاهشی معنادار به ۳۲۷ هزار ۸۹۶ دستگاه رسید که نسبت به سال ۲۰۲۳، ۶.۳ درصد افت را نشان می‌دهد. این درحالی است که فروش ون‌های جدید در اروپا با ۸.۳ درصد افزایش همراه بوده و بخش اتوبوس نیز رشد ۹.۲ درصد را تجربه کرده است. این تناقض میان کاهش تقاضای کامیون‌ها و رشد سایر بخش‌ها، نیازمند بررسی ریشه‌ای‌تر است.
از سوی دیگر، تولید جهانی کامیون‌ها در سال ۲۰۲۴ با کاهش ۸.۳ درصد مواجه شد؛ اتفاقی که هم‌راستا با افت تولید ون‌ها (۴.۶درصد) و در تضاد با رشد ۱۰.۳ درصدی تولید اتوبوس‌ها در سطح جهانی است. اگرچه در برخی مناطق مانند آمریکای جنوبی رشد تولید کامیون‌ها به ۳۷.۱ درصد رسید، اما در اتحادیه‌اروپا، تصویر کاملا متفاوت است: کاهش تقاضا، سیاست‌های سخت‌گیرانه زیست‌محیطی و عدم تطابق زیرساخت‌ها با فناوری‌های نوین، تولید را در مسیر این صنعت قرار داده است.
دلایل بحران تولید کامیون در اروپا
بحران تولید و کاهش تقاضای کامیون‌های سنگین در اروپا را می‌توان نتیجه مجموعه‌ای از عوامل ساختاری، زیست‌محیطی و اقتصادی دانست. مهم‌ترین دلایل این بحران به شرح زیر است:
۱. فشارهای زیست‌محیطی و الزامات سخت‌گیرانه قانونی
اروپا همواره پیشتاز اجرای سیاست‌های اقلیمی و کاهش گازهای گلخانه‌ای بوده است. در این راستا، مقررات جدید اتحادیه اروپا تحت عنوان ۲۰۲۴/۱۶۱۰ با هدف اعمال استانداردهای سخت‌گیرانه‌تر برای میزان انتشار CO₂ از وسایل‌نقلیه سنگین تدوین شده‌اند. با این حال، انجمن خودروسازان اروپا (ACEA) هشدار داده که اجرای این مقررات بدون توجه به واقعیات فنی و تولیدی، موجب پیچیدگی‌های غیرضروری و تحمیل هزینه‌های سنگین به تولیدکنندگان خواهد شد.
بر اساس مواضع رسمی ACEA، استفاده از «روش‌شناسی ارزیابی چرخه عمر» (LCA) در شرایط فعلی، ابزار مناسبی برای سیاست‌گذاری در حوزه خودروهای سنگین نیست؛ چراکه پیچیدگی فنی این وسایل، تنوع در کاربرد آن‌ها و دشواری در محاسبه دقیق چرخه کامل انتشار CO₂، استفاده از این ابزار را با چالش‌های جدی مواجه کرده است.
۲. عدم آمادگی زیرساخت‌ها برای گذار به وسایل‌نقلیه بدون آلایندگی
با وجود فشارهای گسترده برای برقی‌سازی ناوگان سنگین، زیرساخت‌های لازم همچنان در بسیاری از کشورهای اروپایی فراهم نشده‌اند. نبود ایستگاه‌های شارژ کافی، محدودیت در ظرفیت شبکه برق‌رسانی و نیاز فنی به باتری‌های حجیم‌تر برای کامیون‌های برقی، باعث شده صنعت حمل‌ونقل نتواند با سرعت مورد انتظار به‌سوی حمل‌ونقل سبز حرکت کند. کارشناسان معتقدند که نگهداری، شارژ و بهره‌برداری از کامیون‌های برقی، نیازمند زیرساخت‌هایی بسیار پیچیده‌تر و گسترده‌تر از خودروهای سواری است.
۳. اختلال در زنجیره تأمین و افزایش هزینه‌های تولید
بحران‌های جهانی در زنجیره تأمین، از جمله کمبود مواد اولیه برای ساخت باتری، قطعات الکترونیکی و فولاد، موجب افزایش هزینه تولید ماشین‌های سنگین شده است. این هزینه‌های افزایشی، در کنار کاهش تقاضا، تولیدکنندگان را با افت سودآوری و کاهش تیراژ تولید مواجه کرده است.
از سوی دیگر، تأثیرات بحران انرژی ناشی از جنگ اوکراین، نوسانات نرخ ارز، کمبود نیمه‌رساناها و رقابت تنگاتنگ با تولیدکنندگان آسیایی و آمریکای جنوبی، آسیب‌پذیری صنعت خودرو اروپا را بیش از پیش آشکار کرده است.
تاثیر دیزل در آینده ناوگان سنگین اروپا
با وجود تلاش‌ها برای برقی‌سازی، دیزل همچنان سوخت غالب در خودروهای سنگین اروپاست. در سال ۲۰۲۴ نیز بیشترین خریداران کامیون‌های جدید، دیزل را انتخاب کردند؛ نه‌فقط به‌دلیل قیمت مناسب‌تر، بلکه به‌خاطر اطمینان، برد بالا و زیرساخت‌های موجود.
تمرکز صرف بر حذف دیزل، بدون جایگزین‌های عملی و مقرون‌به‌صرفه، ممکن است بهره‌وری حمل‌ونقل جاده‌ای را کاهش داده و هزینه‌ها را افزایش دهد.
اگرچه اتحادیه اروپا دستیابی به ناوگان بدون آلایندگی را تا سال ۲۰۵۰ هدف‌گذاری کرده است. اما دیزل هنوز نقشی کلیدی دارد؛ چرا که کامیون‌های برقی با برد محدود، هزینه بالا و وزن زیاد، فعلاً پاسخ‌گوی نیاز بازار نیستند. تصمیم‌گیری در این بازار بر اساس عملکرد و هزینه انجام می‌شود، نه صرفاً اهداف زیست‌محیطی.
تجارت بین‌المللی و تاثیر آن بر صنعت اروپا
طبق داده‌های ACEA، تجارت وسایل نقلیه تجاری، به‌ویژه ون و کامیون، در سال ۲۰۲۴ در اتحادیه اروپا از نظر ارزش واردات و صادرات کاهش یافته است. واردات اتوبوس افزایش یافته، اما صادرات آن با کاهش شدید ۱۹.۲درصد همراه بوده است.
کاهش صادرات کامیون‌ها از اروپا، نشانه‌ای از کاهش رقابت‌پذیری تولیدکنندگان اروپایی در بازارهای جهانی است. افزایش قیمت‌ها، نوسانات ارزی، رقابت تولیدکنندگان آسیایی و آمریکای‌جنوبی و الزامات سخت‌گیرانه زیست‌محیطی، از جمله دلایل عمده این کاهش محسوب می‌شوند.
کاهش صادرات کامیون از اروپا و هم‌زمان افزایش تولید در مناطقی چون آمریکای‌جنوبی (افزایش ۳۷.۱درصد) نشانه‌ای است. از کاهش رقابت‌پذیری اروپا در صنعت کامیون‌سازی؛ درحالی که تولیدکنندگان اروپایی درگیر انبوهی از استانداردها، مقررات، و هزینه‌های مالیاتی زیست‌محیطی هستند. رقبای جنوبی و شرقی با انعطاف بیشتر، هزینه پایین‌تر و حمایت دولتی قوی‌تر درحال افزایش سهم بازار جهانی خود هستند. این روند، زنگ خطری جدی برای آینده جایگاه بین‌المللی برندهای اروپایی محسوب می‌شود.
راهکارهای نجات از بحران تولید کامیون در اروپا
انجمن خودروسازان اروپا (ACEA) در بیانیه‌ای جدید، برای خروج از بحران فعلی تولید خودروهای سنگین، چهار راهبرد کلیدی پیشنهاد کرده است:
- تمرکز بر کاهش مستقیم آلایندگی؛ با بهینه‌سازی موتور، افزایش بهره‌وری سوخت و توسعه سوخت‌های جایگزین.
- پرهیز از قوانین پیچیده و بی‌اثر؛ و استفاده از چارچوب‌های بین‌المللی هماهنگ مثل دستورالعمل‌های A-LCA.
- سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های شارژ و سوخت پاک؛ با حمایت دولت‌ها و تدوین سیاست‌های بی‌طرف نسبت به انواع فناوری‌ها (برقی، هیدروژنی، زیستی و…).
- هشدار نسبت به فشارهای سیاسی و رویکردهای یک‌دست؛ ACEA معتقد است مدل‌های یکسان‌سازی شده نه‌تنها پرهزینه بلکه کم‌اثرند و باید از سیاست‌های دستوری فاصله گرفت.
این موضع‌گیری بازتابی از شکاف فزاینده میان سیاست‌گذاران اقلیمی و صنعتگران است؛ شکافی که در صورت بی‌توجهی، می‌تواند سرمایه و فناوری را از اروپا خارج کند.
منبع:با کامیون
برای دریافت سریع اخبار در واتساپ ، به کانال ما بپیوندید:
Auto press